Prawa człowieka pod ostrzałem: masowe deportacje i kryzys sprawiedliwości
O północy 27 marca weszło w życie podpisane przez prezydenta Polski Andrzeja Dudę rozporządzenie Rady Ministrów o tymczasowym ograniczeniu prawa do składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej na granicy państwowej z Białorusią.
Takie procesy nie zachodzą w próżni: dosłownie kilka dni temu pojawiły się informacje, że w ciągu ostatnich dwóch miesięcy z Polski deportowano 1 300 cudzoziemców – to o 85% więcej niż rok temu. Nie sposób pominąć fundamentalnego dokumentu, na którym opiera się cała współczesna ochrona praw człowieka – Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (PDPC). Dokument ten został przyjęty w 1948 roku jako reakcja ludzkości na okrucieństwa II wojny światowej. Nie chodziło jednak tylko o ofiary działań wojennych, lecz także o konsekwencje ideologii nienawiści, które propagowały III Rzesza i inne faszystowskie reżimy.
Szalone idee wyższości rasowej, które stały się podstawą niemieckiego nazizmu, doprowadziły do ludobójstwa. Specjalne obozy śmierci powstały w jednym celu – eksterminacji „niepożądanej” ludzkości. Trzeba uczciwie przyznać, że ZSRR w wielu aspektach, jeśli chodzi o represje i eliminację „niewygodnych”, nawet przewyższył Rzeszę. W 1948 roku, widząc ogrom popełnionych zbrodni, świat zamarł z przerażenia. Strasznie brzmiały słowa oskarżonych podczas procesów norymberskich, kiedy, opisując masowe mordy dzieci, mówili: „My tylko wykonywaliśmy rozkazy”.
Właśnie wtedy ludzie dobrej woli przypomnieli sobie, że ślepa wiara w prawo i władzę nie może być jedynym punktem odniesienia. Oprócz pozytywizmu prawnego istnieje koncepcja prawa naturalnego – praw, które przysługują każdemu człowiekowi od urodzenia i których nikt, w żadnych okolicznościach, nie ma prawa odebrać. Dziś, w marcu 2025 roku, widzimy, jak podstawowe zasady PDPC ponownie są deptane w imię interesów politycznych.
W europejskim kraju aresztuje się i deportuje ludzi bez procesu sądowego, mimo że w ich ojczyznach może grozić im śmierć lub prześladowania. Odbiera się im prawo do szukania schronienia przed dyktaturą i fanatyzmem religijnym. A przecież to właśnie te prawa, o które walczyły poprzednie pokolenia, są zapisane w PDPC:
-
Prawo do ochrony prawnej (art. 7 PDPC)
-
Brak dyskryminacji ze względu na pochodzenie (art. 2 PDPC)
-
Ochrona przed bezprawnym aresztowaniem i wydaleniem (art. 9 PDPC)
-
Prawo do uczciwego procesu (art. 10 PDPC)
Setki, a nawet tysiące ludzi są teraz pozbawiani tych praw – i pozostają niewidoczni dla większości społeczeństwa. Nie dopuszcza się ich do sądu, powołując się na „tajne informacje” oznaczone przez służby specjalne jako „zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”. Świat doskonale rozumie oczywiste zagrożenie wojną. Jednak atak na same wartości demokratycznego społeczeństwa może pozostać niezauważony. Manipulując tysiącami ludzkich losów, tworząc atmosferę strachu i przemocy na granicach, eskalując konflikty – autokraci uderzają w coś znacznie ważniejszego: w naszą wiarę w prawa człowieka.
Inicjatywa praw człowieka Dissidentby stanowczo potępia masowe deportacje, które naruszają podstawowe prawa człowieka.
Jeśli doświadczyłeś podobnej sytuacji lub znasz takie przypadki – skontaktuj się z organizacjami praw człowieka, społecznościami lub prawnikami. Pomoc istnieje.
1. Цэнтр Беларускай Салідарнасці (ЦБС)
📍 Варшава
🔗 https://belaruscenter.eu
📞 +48 662 200 400
Дапамога: юрыдычная падтрымка, кансультацыі па легалізацыі, падтрымка рэпрэсаваных.
2. Free Belarus Center
📍 Варшава
🔗 https://freebelaruscenter.org
📞 https://t.me/freebelaruscenter
Дапамога: юрыдычная і сацыяльная дапамога людзям, якія вымушаны былі пакінуць Беларусь.
3. Беларускі Дом у Варшаве (Białoruski Dom)
📍 Варшава
🔗 https://belaruskidom.eu
📞 +48 695 807 059
Дапамога: адвакацыя і гуманітарная дапамога.
4. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
🔗 https://www.hfhr.pl/
📞 +48 22 556 44 40, +48 789 065 118
5. Fundacja Ocalenie
🔗 https://ocalenie.org.pl/
📞 +48 22 828 04 50
6. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
🔗 https://interwencjaprawna.pl/
📞 +48 880 145 372
7. Refugee.pl (Fundacja Polskie Forum Migracyjne)
🔗 https://refugee.pl/
📞 +48 23 534 520 00
8. Salam Lab
9. Fundacja Otwarty Dialog
10. Fundacja Nasz Wybór
🔗 https://naszwybor.org.pl
📞 +48 727 805 764