Ахвяраваць мільёнамі і выратаваць дзесяць - ці можа быць паспяховай тактыка перамоваў?

З пачатку беларускай рэвалюцыі прайшло больш за тры гады. Грамадства, як і асобны чалавек, не можа бясконца жыць у стане падвышанай мабілізаванасці. Так ці інакш, людзі ўключаюцца ў існуючыя эканамічныя, палітычныя і грамадзянскія рытмы жыцця краіны. Тым больш, што ў свеце адна за адной успыхваюць войны, адбываюцца лакальныя ўзброеныя канфлікты, і ўся планета як быццам замерла напярэдадні глабальнага сутыкнення.

У такіх умовах усё часцей чуюцца галасы аб тым, што " нічога ўжо не змяніць ", " жыццё ідзе далей " - дыктатура выстаяла і гэта яшчэ надоўга. А значыць, нам трэба прымірыцца з дадзеным становішчам рэчаў і шукаць шляхі для рэалізацыі палітычных, грамадзянскіх ці іншых задач, улічваючы гэтую суровую праўду.

Пры гэтым, адным з наратываў, які агучваюць некаторыя прадстаўнікі грамадзянскай супольнасці , з'яўляецца жаданне што б там ні было знайсці спосабы ўгаварыць рэжым Лукашэнкі. Прадметам гэтых угавораў з'яўляецца вызваленне любой магчымай колькасці (літаральна хаця б кагосьці аднаго) палітычных зняволеных, а ўмовай для пачатку падобнага дыялогу - магчымае паслабленне санкцый або частковае, магчыма поўнае, іх зняцце з дыктатарскага рэжыму.

Што ж не так з пазіцыяй людзей, якія гатовыя зрабіць усё што заўгодна, каб выратаваць хаця б адно чалавечае жыццё, якое неацэннае?

Найперш варта сказаць, што ў тых, хто прапануе падобныя рэчы, няма ніякага плану па тым, як можна пачаць такі дыялог. Галоўнае, што яны не маюць рычагоў улады, з дапамогай якіх яны маглі б паўплываць на сітуацыю з тым палітычным і эканамічным ціскам, які заходні свет справядліва аказвае на постсавецкую дыктатуру Беларусі. Падаецца, дадзены факт ужо вычарпальна характарызуе падобныя абмеркаванні, аднак ёсць наступствы, якія, увасобіўшыся фантазіі такіх перагаворшчыкаў у жыццё, будуць страшней.

Спачатку варта расставіць кропкі над "і", кажучы пра каштоўнасць чалавечага жыцця, важнасць вызвалення кожнага чалавека і забеспячэнні яго неад'емных правоў. Выступаючы са спробай знайсці нешта, што магло б зацікавіць Лукашэнка, абавязкова апынецца, што гэта нешта ўзмоцніць і ўзбагаціць рэжым , зробіць яго больш устойлівым, моцным. І калі мы ўсе згодныя, што тое, што адбываецца ў Беларусі - гэта палітычны тэрор , а закладнікі сістэмы кіравання не толькі палітвязні, але большая частка насельніцтва краіны, то такая стратэгія пошуку профітных для дыктатуры момантаў і рашэнняў - фактычнае патаканне тэрарысту ў выглядзе звар'яцелага дыктатара і яго сілавога апарата.

Мастачка Аляксандра Канафальская

Жахлівым наступствам падобных узаемадзеянняў стане далейшая сістэматызацыя рэпрэсій , іх паглыбленне і апраўданне як для рэжыму, так і для сусветнай супольнасці. Лукашэнка і яго атачэнне пераканаюцца ў правільнасці абранай тактыкі і працягнуць гандаль здароўем і жыццём людзей, толькі зараз ужо не асобных палітычных зняволеных, а тысячаў. На месца аднаго чалавека, якога адпусцяць, пасадзяць дзясяткі, калі не сотні новых ні ў чым не вінаватых людзей.

Разумеючы гэта, мы проста не можам сабе дазволіць выключна эмацыйную ацэнку гэтага пытання, і павінны кіравацца разуменнем сістэмнасці рэпрэсій. Наступствы ўзмацнення дыктатуры пахаваюць на нявызначаны тэрмін любыя надзеі на тое, што правы чалавека перамогуць ў нашай краіне. На нашую думку, дэмакратычным сілам і праваабарончай супольнасці варта рэагаваць на сітуацыю з вытрымкай хірурга, які ведае сваю справу і дзейнічае размерана, не кіруючыся эмацыйнымі рэакцыямі і не маючы права адцягвацца на тое, што можа напалохаць або ўвесці ў ступар непадрыхтаванага чалавека.

Яшчэ адной важнай праблемай угавораў рэжыму з'яўляюцца палітычныя наступствы , якія без усялякага сумнення адаб'юцца і на правах многіх людзей, якія ўжо перажылі рэпрэсіі ці нават пазбеглі іх. На дадзены момант дэмакратычная супольнасць Беларусі, фактычна знаходзячыся ў вымушанай эміграцыі, карпатліва працуе над тым, каб пазл за пазлам складаць агульную карціну здаровага і свабоднага грамадства. Сёння гэта - адзіная альтэрнатыва той цемры і бяспраўю, якія пануюць ў самой краіне. Менавіта з дэмакратычнымі сіламі і грамадзянскай супольнасцю могуць і павінны весці дыялог палітычныя актары суседніх краінаў, а таксама дэмакратычныя сілы ўсяго свету. Дазволіўшы Лукашэнку пачаць гандаль з Захадам - гандаль, у якім гэты палітычны тэрарыст выкарыстоўвае людзей як сродак абмену на профіт для свайго злачыннага кіравання - мы фактычна абнулім усе намаганні беларускага грамадства, прыкладзеныя дагэтуль у любым з абраных кірункаў - ад захавання беларускай культуры і да захавання беларускай культуры. стварэння выбарных дэмакратычных інстытутаў. Калі дыялог паміж дэмакратыямі і аўтарытарызмам пяройдзе ў гэтае рэчышча, адпадзе ўсялякая патрэба ў прадэмакратычных сілах і лідэрках, пакінуўшы на задворках галасы ўсіх, хто выступае за сістэмнае пераўтварэнне краіны ў незалежную і свабодную дзяржаву. Шэраг праблем з легалізацыяй і сховішчам закране кожнага, хто ўцёк ад рэпрэсій або перажыў іх і вымушаны быў пакінуць краіну, бо пачаўшы ўзаемадзейнічаць з Лукашэнкам і маючы на руках пару паказальных кейсаў вызвалення людзей, ніхто не будзе ўдавацца ў той жах, які чакае людзей унутры краіны. і працягваецца за кулісамі перамоваў, зняцця санкцый і іншай “real politic”.

Што мы можам прапанаваць? Як тады быць і хіба не жадаем мы выратаваць людзей?

Безумоўна, выратаванне кожнага і кожнай - вялікая справа, на якую варта накіраваць усе свае сілы. І менавіта гэта робім мы і шмат якія іншыя актывісты, ініцыятывы, палітыкі і незалежныя журналісты. Чаму выратаванне людзей у нейкі момант стала разглядацца як спроба дагадзіць рэжыму і ўлагодзіць яго? Няўжо не стала відавочна пасля 2020 года, што дыктат, які абапіраецца на сілу, разумее толькі аналагічную мову? Чаму б нам не накіраваць свае намаганні на тое, каб упэўніцца ў працаздольнасці санкцый супраць злачынцаў? Няўжо не варта выступіць за ўзмацненне ціску на тых, хто ператварыў краіну ў канцэнтрацыйны лагер?

Вызваленне ўсіх без выключэння палітычных зняволеных - цудоўная і высокая мэта. Аднак гэта павінна быць той умовай, якую павінны выканаць тэрарысты, каб пачаўся хоць нейкі дыялог, інакш гэта будзе літаральным патаканнем злачынцам і зладзеям.

Мастачка Аляксандра Канафальская